Czym są kontrakty terminowe?

Kontrakty terminowe to standardowe umowy prawne, które zobowiązują do kupna lub sprzedaży określonego towaru, instrumentu finansowego lub innego aktywa po ustalonej cenie w przyszłym, określonym terminie. Są to instrumenty pochodne, co oznacza, że ich wartość pochodzi od wartości bazowego aktywa. Kontrakty te są wykorzystywane zarówno do spekulacji, jak i do zabezpieczania się przed zmiennością cen (hedging).

Główną cechą kontraktów terminowych jest to, że standardyzują kluczowe elementy umowy, takie jak wielkość partii, minimalne zmiany cen i daty dostawy. Dzięki temu, kontrakty te są łatwe do handlu na zorganizowanych giełdach, takich jak Chicago Mercantile Exchange (CME) czy Intercontinental Exchange (ICE). Handel kontraktami terminowymi pozwala uczestnikom rynku na efektywne zarządzanie ryzykiem związanym ze zmianami cen przyszłych towarów i instrumentów finansowych.

Mechanizm działania kontraktów terminowych

Kiedy inwestor zawiera kontrakt terminowy, de facto wchodzi w zobowiązanie zakupu lub sprzedaży bazowego aktywa w przyszłości po cenie określonej w momencie zawierania kontraktu. Cena ta jest znana jako cena wykonania lub cena strike. Ważne jest, że do fizycznej wymiany aktywa dochodzi tylko w przypadku kontraktów terminowych na towary. W przypadku instrumentów finansowych, jak indeksy giełdowe czy stopy procentowe, rozliczenie zazwyczaj następuje w gotówce.

Zawarcie kontraktu nie wymaga wpłacenia pełnej wartości aktywa, lecz jedynie depozytu zabezpieczającego, znanego jako margines początkowy. To umożliwia inwestorom wykorzystywanie dźwigni finansowej, co może znacznie zwiększać potencjalne zyski, ale również ryzyko. Wartość kontraktu terminowego będzie się zmieniała w zależności od ruchów cen bazowego aktywa, co pozwala na osiąganie zysków lub strat przed jego wygaśnięciem.

Zastosowania kontraktów terminowych

Głównymi zastosowaniami kontraktów terminowych są spekulacja i hedging. Spekulanci wykorzystują te kontrakty, aby zarabiać na przewidywanych ruchach cen bazowych aktywów. Przykładowo, jeśli inwestor przewiduje wzrost cen ropy, może kupić kontrakt terminowy na ropę, licząc na sprzedaż go później po wyższej cenie.

Z drugiej strony, hedging to strategia, która pozwala producentom, konsumentom i inwestorom zabezpieczać się przed niekorzystnymi zmianami cen. Na przykład, rolnik oczekujący zbiorów w przyszłości może sprzedać kontrakty terminowe na zboże po obecnej cenie, zabezpieczając się tym samym przed spadkiem cen przed datą dostawy.

Ryzyka i wyzwania

Handel kontraktami terminowymi wiąże się z wysokim poziomem ryzyka, głównie ze względu na wykorzystanie dźwigni finansowej. Dźwignia może zwiększać zarówno potencjalne zyski, jak i potencjalne straty, co czyni te instrumenty nieodpowiednimi dla wszystkich inwestorów. Ponadto, rynek kontraktów terminowych może być bardzo zmienny, a ceny mogą szybko się zmieniać w reakcji na zmienne warunki rynkowe, ekonomiczne i polityczne.

Inwestorzy muszą również mieć świadomość ryzyka związanego z likwidnością. Chociaż większość standardowych kontraktów terminowych jest łatwa do handlu, niektóre mniej popularne kontrakty mogą mieć ograniczoną płynność, co utrudnia wejście i wyjście z pozycji po pożądanych cenach.

Źródła

„The Economics of Futures Trading”, Thomas Hieronymus, Journal of Political Economy, 1971.
„Understanding the Mechanics of Futures Markets”, Robert Kolb, Journal of Futures Markets, 1997.
„Hedging Strategies Using Futures”, John C. Hull, Journal of Financial and Quantitative Analysis, 1986.
https://imahen.pl/wprowadzenie-do-miedzynarodowych-rynkow-walutowych/, Dr Bożena Kupacia, 2023.
„Speculation and Hedging in the Currency Futures Markets: Are They Informative to the Spot Exchange Rates”, Lin Zhou, Journal of International Financial Markets, Institutions & Money, 2010.